Buildings
Sint-Niklaaskerk
De wedergeboorte van de Sint-Niklaaskerk ging dan ook gepaard met enkele bijzondere uitdagingen
De wedergeboorte van de Sint-Niklaaskerk ging dan ook gepaard met enkele bijzondere uitdagingen
Een eeuwenoude kerk restaureren is sowieso al geen sinecure, laat staan dat ze grotendeels verwoest is door een brand en dat heel wat originele hout- en metselwerkstructuren piekfijn gereconstrueerd moeten worden. De wedergeboorte van de Sint-Niklaaskerk ging dan ook gepaard met enkele bijzondere uitdagingen. “Hoewel we tonnen ervaring hebben met complexe restauratiedossiers, kwamen we toch voor een aantal verrassingen te staan. Er was een flinke portie inventiviteit en vakmanschap nodig om ze te omzeilen”, aldus Jan De Moor, algemeen directeur van restauratiespecialist Artes Woudenberg.
De restauratie en renovatie van de Sint-Niklaaskerk was een project dat veel bouwkundige disciplines verenigde. Waar het sacrale gedeelte van de Sint-Niklaaskerk opnieuw zijn oorspronkelijke grandeur kreeg, zijn in de ‘evenementenzone’ enkele hedendaagse elementen en toepassingen geïntegreerd. Zusterfirma’s Artes Depret en Artes Woudenberg sloegen de handen in elkaar om de klus te klaren. “Hoewel beide partijen zich grotendeels gefocust hebben op hun corebusiness – respectievelijk nieuwbouw/renovatie en restauratie/monumentenzorg – hebben de projectleiders intensief overlegd om na te gaan of er vruchtbare samenwerkingen of optimalisaties mogelijk waren”, zegt Jan De Moor. “De synergie tussen Artes Depret en Artes Woudenberg heeft meer opgeleverd dan de som der delen.”
Voorzichtig te werk gaan
“We waren van meet af aan bij het project betrokken”, vervolgt De Moor. “Het begon al bij de initiële opkuiswerken, waarbij we een 30 centimeter dikke laag roet, gruis en restanten van de ingestorte dakstructuur, de torenspits, gesmolten kerkklokken en verwrongen stellingen moesten verwijderen. Vervolgens hebben we schoren geplaatst en alles gestabiliseerd om verdere degradatie te verhinderen. We hebben ook enkele vooronderzoeken uitgevoerd om verborgen schade te detecteren (bijvoorbeeld microbarsten in de kolommen en het metselwerk). We hebben heel wat ervaring met complexe restauratiedossiers, maar wat de Sint-Niklaaskerk eens zo speciaal maakte, is dat ze jammer genoeg was afgebrand. Dat is helemaal anders dan een kerk die erop achteruitgegaan is door ouderdom of verloedering. Vooral op het vlak van stabiliteit had dat ernstige implicaties. We moesten zeer voorzichtig te werk gaan, opdat de constructies die nog rechtstonden ook niet zouden instorten.”
“Wat de Sint-Niklaaskerk eens zo speciaal maakte, is dat ze was afgebrand. Dat is helemaal anders dan een kerk die erop achteruitgegaan is door ouderdom of verloedering”
Ruïneus metselwerk
Een tweede moeilijkheid was de slechte staat van de bakstenen. “Een gevolg van de ‘schrikreactie’ na het blussen (vanwege de snelle temperatuurdaling), met interne spanningen tot gevolg”, legt De Moor uit. “Aanvankelijk dachten we dat de restauratie van het baksteenmetselwerk nog wel zou meevallen qua grootteorde, tot bleek dat er in de diepte behoorlijk wat schade was. Dat vergde een inventieve oplossing, en dus hebben we de aangetaste kolommen en het geteisterde metselwerk geïnjecteerd met expoxyhars. Voorts hebben we in samenspraak met de architect beslist om de afschilferende buitenkant van de baksteenkolommen te verwijderen en de rest van het originele metselwerk te consolideren om de impact van de brand te tonen. De ruïneuze uitstraling die hieruit voortvloeit is zeer geslaagd. Een mooie en bovendien budgetvriendelijke oplossing!”
Zes maanden timmeren
In het sacrale gedeelte van de Sint-Niklaaskerk was ook aardig wat reconstructie nodig. “Zeer moeilijk, maar prachtig om te doen”, geeft Jan De Moor aan. “De glas-in-loodramen zijn hersteld en kregen een eigentijdse artistieke invulling, de kap is opnieuw samengesteld aan de hand van nieuwe eikenhouten spanten (80 m³ in totaal) en 1.200 m² leibekleding (inclusief dakkapellen) en de tongewelven zijn gereconstrueerd met behulp van eikenhouten beplanking, gesculpteerde houten consoles en middenstijlen, enzovoort. Een uniek werk waar onze timmermannen zes maanden lang fulltime mee aan de slag zijn geweest. Dat we deze complexe klus louter met eigen vakmannen konden klaren, heeft zeker bijgedragen tot het succesverhaal dat dit project geworden is. Dankzij de vooruitstrevende houding van het gemeentebestuur en de doeltreffende creativiteit van de architect is er uit een verschrikkelijk drama een schitterende opportuniteit ontstaan, die op een prachtige manier is ingevuld – zowel in sociaal als architecturaal opzicht!”
